Zlatibor? Lekovita planina raskošne lepote, obešumljene visoravni sa travnatim horizontima, živopisnim pejzažima, širokim vidicima. Sve se pogodilo: konfiguracija zemljišta, geografski položaj, geološki sastav tla, bogastvo i raznovrsnost flore, klima. Topla leta, blage zime, veliki broj sunčanih dana sa vrlo malo vetra, niska vlažnost vazduha, učinile su Zlatibor lekovitim mestom, pred kraj 19. veka vazdušnom banjom. Ako zakoračimo u istoriju lepe planine, videćemo da je bila poznata još za vreme turske okupacije. Zlatiborski suvati su bili posedi begova iz Užica, Priboja, Nove Varoši, Sarajeva. Zapisano je da je Hadži Nikola Selak, sarajevski trgovac, podigao lepu poveću brvnaru u lepoti Vodica daleke 1750. godine. Kada se Srbija oslobodila od Turske vlasti, na Zlatiboru su tražili odmor i oporavak prvi srpski bogataši, porodice bogatih užičkih trgovaca stokom, koji su na unajmljenim suvatima podizali kolibe, koje su im služile za odmor.
Mnogo su Užičani imali i imaju važnih mesta sa imenom Zlatibora – razna preduzeća, hotel, bioskop. Ako se zapitamo odakle potiču Užičani, odgovor prvo moramo potražiti u pripovedanju o doseljavanju na Zlatibor, o zlatiborskim familijama. Tako, kada se govori o Užičanima po prezimenima i krsnoj slavi, lako možemo zaključiti iz kojih zlatiborskih sela potiču i odakle su tu došli. Na Zlatiboru je veoma često dolazilo do pomeranja stanovništva. Ima malo najstarijih porodica, jer su mnoge izumrle ili su se odselile u druge krajeve. Ipak, neke od najstarijih zlatiborskih porodica danas su: Šišovići, Džambići, Spasenići i Ninčići u Čajetini; Bondžulići, Lučići, Milosavljevići i Kostadinovići u Šljivovici; Dabići u Alinom Potoku; Đokovići, Pavlovići, Spasenići i Radovići u Sirogojnu; Dacovići u Ljubišu; Bralovići u Negbini; Selakovići u Draglici; Krsmanovići, Šarčevići i Ostojići u Mokroj Gori; Jankovići i Radonjići u Kremnima; i Didanovići u Stublu (njihovi preci su bili čivčije legendarnog manastira Janje). Doseljavanja na Zlatibor su trajala kroz čitavu njegovu prošlost. U 17. i 18. veku, na teritoriju bivšeg Zlatiborskog sreza (postojao je do 1947-me godine, a obuhvatao je opštine Bijelu Rijeku, Jasenovo, Negbinu, Draglicu, Dobroselicu, Jablanicu, Semegnjevo, Šljivovicu, Mokru Goru, Kremna, Čajetinu, Krivu Rijeku, Rožanstvo, Sirogojno, Gostilje i Ljubiš) dolaze sledeće porodice: Jaćimovići (ili Aćimovići; od njih vode porijeklo Dedići, Zrnjevići i Žilovići), Kutlešići i Vesovići iz Bistrice u Čajetinu i njenu okolinu; Šućurovići iz Pive u Šljivovicu; Kneževići, Marjanovići i Ječmenice iz Crne Gore u Dobroselicu; Bakići i Radovići iz Morače u Jablanicu; Rajovići iz Rovaca u Jablanicu; Jankovići iz Vraneša u Jablanicu; Pekovići, Blagojevići, Božovići, Piščevići i Kostići (od kojih potiču Delići u Šljivovici) iz Pive u Semegnjevo; Zlatići iz Nikšića u Krivu Rijeku; Radibratovići, Vilotijevići, Josipovići i Mijajilovići od Durmitora u Rožanstvo; Virići iz Nove Varoši u Krivu Rijeku; Ivanovići iz Drobnjaka u Krivu Rijeku; Ristanovići iz Kolašina u Rožanstvo; Lazovići iz Brezne u Rožanstvo; Tucovići iz Hercegovine u Gostilje; Radulovići iz Babina u Gostilje; Smiljanići (danas ih ima i u Alinom Potoku, Čajetini i Jasenovu) iz sela Kotore (na Kosovu) u Ljubiš; Joksimovići iz Vraneša u Ljubiš; Mitrovići iz Pive u Gostilje; Žunići iz Hasa kod Berana u Bijelu Rijeku (ima ih i u Krivoj Rijeci i Ljubišu); Dželebdžići iz Pive u Bijelu Rijeku; Vitorovići iz Pljevalja u Bijelu Rijeku; Džambasovići, Dumanjići, Kostići, Milinkovići i Popovići iz Drobnjaka u Bijelu Rijeku; Ćirovići iz Kuča u Negbinu; Đenići, Ilići i Perišići iz Drobnjaka u Negbinu; Kuzelji iz Božetića kod Nove Varoši u Negbinu; Bogdanovići i Timotijevići iz Bosne u Mokru Goru; Selakovići iz Kuča u Kremna (nisu u srodstvu sa Selakovićima iz Draglice); Tarabići (čuvena vidovnjačka porodica) sa Tare u Kremna (od starine su iz Hercegovine); Milosavljevići iz manastira Morače u Kremna; Bogosavljevići i Kurlagići iz Gackog u Kremna; Panići iz Lijevna (Livna) u Kremna; Popovići iz Gonja kod Sjenice u Kućane; Gojgići iz Mataruga kod Pljevalja u Kućane; Mutavdžići iz Radojine u Draglicu; Šuljagići-Šišakovići (čuvena hajdučka familija) iz Bosne u Draglicu; Jovanovići iz Bistrice u Draglicu; Kutlešići (ili Kutlašići) iz Kutlovca kod Priboja u Draglicu; Jankovići iz Drobnjaka u Draglicu; i Grujičići iz Skržuti u Draglicu. Ovo su bila pojedinačna doseljavanja, gde su se doselile samo jedna do dve porodice naznačenih familija, ili čak i samo jedan pojedinac, koji je ovde osnovao porodicu.
Doseljenici su poštovali toponime koje su zatekli, osnivali su nova naselja, neka su po njima dobili imena. Danas na Zlatiboru imamo nekoliko većih naselja. Na prvom mestu manji turistički gradić “Zlatibor”, čiji je centar Kraljeva voda, zatim je tu Čajetina, koja je i administrativni opštinski centar, Sirogojno, Gostilje, Šljivovica, Jablanica, Ljubiš, Draglica, Negbina, Dobroselica, Vodice. Sela koja se nalaze na samom Zlatiboru su: Alin Potok, Bela Reka (Gornja i Donja), Branešci, Kobilja Glava, Golovo, Gostilje, Dobroselica, Draglica, Drenova, Željine, Jablanica, Kriva Rijeka, Ljubiš, Mušvete, Negbina, Ojkovica, Rožanstvo, Semegnjevo, Sjeništa, Stublo, Trnava, Šljivovica i dr. Na obroncima Zlatibora, tj. na prelazima ka susednim planinama – Tari, Ponikvama, Kukutnici i Zlataru – nalaze se sela Kremna, Mokra Gora, Jasenovo, Kućani, Burađa, Bioska, Vrutci, Ravni, Drežnik, Drijetanj, Zbojštica, Kačer, Mačkat, Nikojevići, Ljubanje, Skržuti, Stapari, Tripkova i dr. Svako od ovih navedenih sela, koja već nisu turistički poznata, ima svoje posebnosti i mogućnosti da to postane.
Na Zlatiboru se nalazi najrazvijeniji tip “razbijenog sela”. Ona zauzimaju ogromne teritorije, ponekad duge po pet-šest kilometara, a dele se na zaseoke. Sela obično imaju više grobalja. Kuće su od borovog i hrastovog drveta, zvane brvnare ili osaćanke. Pravljene su ručnim alatom, ali veoma precizno, i postavljene su na nisku podlogu od kamena. Prozori su malih dimenzija, a vrata obavezno imaju dvoja, na suprotnim zidovima. U kući se nalaze obično dve, mada ponegde i tri prostorije. Kuhinja, sa ognjištem na sredini, zove se kuća, i u njoj nema ni patosa ni tavana. Iz kuhinje se ulazi u sobu, koja je patosirana i zatavanjena. Pored ovih kuća za življenje, jedno zlatiborsko domaćinstvo je obavezno imalo još pomoćnih zgrada, npr. mlekara, štala i dr. Najlepši i najočuvaniji primerci starih zlatiborskih kuća premešteni su iz svih sela širom Zlatibora u Sirogojno, gde je napravljen etno muzej pod vedrim nebom.
Rujan je ime žbunaste biljke ruj (Rhus cotynus) kojom je čitava oblast zlatiborskog kraja bila veoma bogata i koja se koristila za štavljenje i bojenje kože. U srednjovekovnoj srpskoj državi postojala je Župa Rujno koja je obuhvatala i današnju oblast Zlatibora. U turskim popisnim knjigama iz 15. i 16. veka zabeležen je naziv Rujni batra, što znači rujna planina, brdo. Posle srpskih ustanaka postojala je knežina (potom kapetanija, pa srez) Rujno. Taj je naziv za teritorijalno-administrativnu jedinicu bio u upotrebi sve do polovine 19. veka kada se promenio u Srez zlatiborski. Od početka 19. veka postoje zvanične potvrde o imenu Zlatibor. Prvi pisani tragovi o nazivu Zlatibor su iz izveštaja koje su u toku Prvog srpskog ustanka odavde slali ustanici. Takođe je izvesno da ga pisci tih izveštaja nisu izmislili, već je on neko vreme i pre toga bio u upotrebi, ne zna se koliko dugo. Godine 1855. prilikom nove administrativne podele Srbije Rujanski srez je podeljen na Ariljski i Zlatiborski, pa ime Zlatibor dospeva i u zvanična dokumenta.
Postoje tri predanja o postanku imena Zlatibora. Izvesno je da je to ime nastalo od reči zlato, odnosno zlatni i bor, ali ne zna se na koji način. Jedno kaže da je ime Zlatibora nastalo od zlatne boje njegovih pašnjaka, što nije sasvim verovatno, jer zlatiborski pašnjaci nisu toliko stari, i ovo predanje ne objašnjava otkud reč bor u imenu Zlatibora; drugo predanje kaže da su se doseljenici iz Crne Gore i Hercegovine na Zlatibor hvalili bogatstvom borove šume, govoreći: “Zlatan je to bor!”; a treće predanje kaže da je to ime postalo od jedne veoma retke vrste belog bora, tzv. zlatnog bora, čije je naučno ime Pinus Silvestris Variegata Zlatiborica. Neki od stručnih negiraju dve hipoteze: – “Ne može se prihvatiti pretpostavka da ime potiče od zlatiborskog belog zlatnog bora (Pinus silvestris var. Zlatiborica), pošto je naziv planine Zlatibor bio u upotrebi pre pojave bora sa tim svojstvima. Takođe je neosnovana i hipoteza da ime potiče od trave zlatiborskih livada i pašnjaka, koja u drugoj polovini leta i u jesen dobije boju zlata, tj. požuti, pošto ta pretpostavka ne objašnjava odakle u nazivu ime bor”. Tako od tri hipoteze, ako odbacimo dve, ostaje ona o hvali bogastvu borovih šuma na Zlatiboru, doseljenika, sabrana u rečenici: “Zlatan je to bor!”
Postoji razlika između imena planine i naziva nekadašnje administrativno-teritorijalne jedinice Srez zlatiborski, čije se teritorije nisu morale u potpunosti podudarati. Sadašnji Zlatiborski okrug obuhvata znatno širu oblast od teritorije planine Zlatibor. Zlatiborsku visoravan, čija nadmorska visina iznosi oko 1000 m, okružuju planinski venci: Tornik (1496), Čigota (1422), Kobilja glava (1178), Gradina (1177) i drugi. Malu zabunu unosi i turističko mesto Zlatibor (naselje), koje danas ima isti naziv kao i planina.
Obudovica, ta poznata pastoralna slika sa retkim borovima i izvor Kuluševac, bila je deo najbolje, najveće i najlepše suvati, tada puste zlatiboske površine. Na njoj je u 19. veku tovljeno više od 200 volova tokom godine. Bila je vlasništvo Zlatiborkog sreza i prostirala se na obe strane istoimenog potoka, koji je napajao bujne pašnjake kao i brojnu stoku. Do kraja 19. veka to mesto se zvalo se Kulaševac, po izvoru i potoku u svom centru. Od građevina, ovde se nalazio samo drveni čardak Jovana Mićića zlatiborskog serdara, prema pričama starih Zlatiboraca iz davnina, knjaz Miloš i serdar ovde su provodili leta sa porodicama.
Advokat Aleksa Ako Popović, znameniti Užičanin, predsednik srpske Skupštine, kada je Srbija proglašena za kraljevinu, podigao je u spomen svom bratu, proti Gavrilu, najlepšu česmu pokraj užičke Saborne crkve. On je utemeljivač prvog turističkog naselju na Zlatiboru, kada je ugostio bivšeg ministra Ljubu Kovačevića, čiji se sin Vladimir lečio od posledica teške upale pluća 1893. godine. Bilo je to u Ribnici. Iz vremena Aka Popovića ostalo je nekoliko drvenih zgrada od borovih brvana, lepa ozidana kafana, kupatilo, kao i redovni turisti, koji su svake godine dolazili. Pored Aka Popovića su u Ribnici podigli slične drvene letnjikovce i druge užičke As gazde. Vlasnik suvati Gornja Ribnica, Joca Gmisović, je izgradio tu mehanu, pa je naredne dve decenije najstarije turističko naselje steklo popularnost izuzetnog lečilišta i odmarališta. Godine 1910. “Mali žurnal” na prvoj strani objavljuje snimak sa natpisom “Ribnica – srpska vazdušna banja”. Godine 1922. novoformirano Akcionarsko društvo “Zlatibor” iz Užica, otkupilo je od Joce Gmizovića suvat Ribnicu i sve građevine u njoj. Ubrzo je izgrađeno 35 drvenih paviljona, letnje kupatilo i parna strugara, tako da su se tridesetih godina prošloga veka, u miru ispod stoletnih borova ispod Tornika, odmarali turisti iz Engleske i Češke, čuveni naučnici, političari i državnici, domaće i strane diplomate.
Kralj Aleksandar Obrenović, podstaknut pričom Alekse Popovića je 1893. godine, boravio je na Kulaševcu i obećao Petru Mićiću, tadašnjem predsedniku opštine, da će Zlatibor postati turistički kraj. Kralj je na Preobraženje podigao česmu na izvoru Kulaševca i od tada se ovo mesto zove Kraljeva Voda. Jedan od najpoznatijih Zlatiboraca, akademik Miladin Pećinar, napravio je kao dečak jedinstvenu fotografiju Kraljeve Vode. Pored Kraljeve česme jedino se mogu videti drvene tarabe, torovi, kuće i stado ovaca.
Dugo je kraljeva česma bila usamljena, jer Zlatiborski srez je bio veoma siromašan i ništa se nije gradilo. Bilo je to septembra 1905. godine, Kraljevu Vodu je posetio i kralj Petar I Karađorđević sa prestolonaslednikom Aleksandrom, a zatim su se pojavili vizionari, narodni poslanici Mijailo Jevremović i Paun Popović. Obudujevica je ustupljena Užičkom okrugu u zamenu za Krivu Brezu. Novi vlasnik, ekonomski moćniji i stručniji, mogao je mnogo više da doprinese razvoju zlatiborskog turizma. Od tada se razvija brže turizam na Zlatiboru i na Kraljevoj Vodi. Ipak, za zvanični početak turizma na Zlatiboru smatra se dolazak kralja Aleksandra Obrenovića na Kulaševac 1893. godine, kada je kraj i dobio ime – “Kraljeve vode”. Okružni odbor podigao je 1910. luksuzan hotel, zvučnog naziva “Kraljeva voda”, sa depadansom “Čigota” i pekarom. Hotel je kratko radio, započeo je Prvi svetski rat. Usledila je okupacija, koja je trajala tri godina, a Austrougari su tu otkupljivali mleko i proizvodili kačkavalj.
Posle rata, logično, u prvo vreme nije bilo nekog velikog interesovanja za Zlatibor, ali posle izgradnje puta Užice – Kraljeve vode, počela je intezivnija gradnja na Zlatiboru. Okružni odbor donosi odluku da podigne moderno letovalište, sa savremenim ugostiteljskim objektima, planski izgrađenim privatnim vilama i svom potrebnom infrastrukturom. Tehnička služba je je ubrzo uradila urbanistički plan i obeležila pedesetak placeva. Do Drugog svetskoga rata izgrađen je 21 letnjikovac, čiji su vlasnici pripadali bogatom sloju srpskog građanskog društva.
U godinama revolucije i kontrarevolucije, Rusiju je napustilo preko dva miliona stanovnika. Veliki broj se uputio u pravcu nove države Slovena, koja je u to vreme nastajala na Balkanu, u Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca, odnosno u Jugoslaviju. Najviše ih se udomilo u pravoslavnoj Srbiji. U prvim godinama po završetku Prvoga svetskog rata, u užičkom kraju se otvaraju velika gradilišta. Na ta gradilišta u Užicu i okolini stigle su grupe ruskih inžinjera i tehničara, gde je zaživela Užička ruska kolonija. Većinom su to bili donski Kozaci. U toku 1920. godine u Užicu je počela da radi Okružna građevinska sekcija, koja je bila deo državne uprave pri užičkom Okrugu, koja se bavila izgradnjom puta do Kraljeve vode na Zlatiboru, koji je narod jednostavno nazvao “Zlatiborski put”. Rađen je i put od Užica do Vardišta. Od Višegrada do Vardišta je već bio izgrađen novi put. Pripreme za gradnju oba puta počele su 1920, a radovi na oba puta su započeli sledeće 1921. godine. Deonice su završavane po etapama. Komisija Ministarstva građevina u sastavu: Žarko Gordić, Vlade Popović, Milivoje Petrović sa inžinjerom Sekulom Ćaldvićem Kneževićem redovno su pregledali trase puteva. Novi putevi za Zlatibor i Vardište su otvoreni za saobraćaj do 1930. godine.
Zlatibor tj. “Kraljeva Voda” je 1927. godine modernim putem povezana sa Užicem. Podignut je novi hotel “Švajcarija”, besplatno se dele placevi za ljetnjikovce. Dom za smeštaj i oporavak invalida, zgrada poznata imenom “Golija”, izgrađen je 1931. godine. Iste godine, Kraljeva Voda je dobila i vodovod. Vremenom, Kraljeva Voda je dobijala sva obeležja modernog letovališta i smučarskog centra, sa školom skijanja i jahanja i prvim centrom jugoslovenskog jedriličarstva, kojeg je 1935. osnovao Akademski aero klub “Beograd”. Beogradski list “Vreme” posebno naglašava ekskluzivnost ovog planinskog planinskog letovališta: “Tu, daleko od velegradske buke, na visini od oko hiljadu metara, u malom ali ukusno udešenom hotelu, koji nosi zvučan naziv “Kraljeva Voda”, sreću se poznanici iz Beograda, Zagreba i Splita, ljudi koji su se viđali u salonima naših otmenih klubova ili na našim renomiranim plažama”.
Uz istočnik “Kraljeva voda”, napravljen na izvoru “Kuluševac”, izgrađene su prve vile na Zlatiboru. Izgradile su ih užičke As gazde i bogati Beograđani. Što se tiče Užičana, za sada znam da je na fotografiji vila desno u prvom redu bila Andrije Jevremovića, zatim ispod česme je Hotel “Kraljeva voda”, kao i iznad česme (isti hotel iz različitih uglova). Ostale za sada ne znamo čije su. Nadamo se da ćete nam pomoći da saznamo. Kuća levo iznad česme i desno postoji i danas u izvornom obliku blizu Stacionara-zdravstvenog centra “Čigota”.
Posle Drugog svetskog rata, u spomen streljanim partizanskim ranjenicima novembra i decembra 1941. godine, Kraljeva Voda dobija naziv Partizanske Vode. Sedamdesetih godina 20. veka se razvija, što nije prestala ni do danas. Krajem XX veka, naziv Partizanske Vode ponovo je vraćen u Kraljeve vode, a naselje nazvano Zlatibor, pa često dolazi do mešanja imena mesta i planine, posebno među turistima. Rastući i šireći se, Zlatibor se povezao sa Palisadom, koji je nekada bio odvojeno mjesto. Na Palisadu se takođe razvijao turizam. Placevi za gradnju vikendica deljeni su besplatno, a u većini slučajeva, vlasnici su bili Beograđani.
Danas preko Zlatibora prolazi magistrala, koja od Beograda vodi ka primorju. Zlatibor je udaljen oko 230 km od Beograda. Obuhvata veliku visoravan, koja se prostire od od Kamišne na severu do Borove Glave na jugu i od Lisičine na zapadu do Katušnice na istoku. U neposrednoj blizini Zlatibora, nalaze se brojni kulturno-istorijski i entološki spomenici i atrakcije. Muzej pod otvorenim nebom “Staro selo” je zapravo autentično selo iz 19. veka. Jedna od najlepših železničkih trasa na svetu, prolazila je do 1974. neposredno kraj Zlatibora, Mokrom Gorom. Voz danas ponovo saobraća, kao turistička atrakcija. Parna lokomotiva probija se kroz stenovite tesnace, useke, trasom na kojoj pruga pravi neobičnu putanju u obliku broja 8, te se i naziva “šarganska osmica”. U podnožju Zlatibora, u selu Vrutci, blizu Užica, nalazio se manstir Rujno, u kome je 1537. godine štampana prva knjiga u Srbiji, danas poznata pod imenom Rujansko četvorojevanđelje.
O Zlatiboru se može što šta reći i mnogo toga znamo i većinu smo videli, ali, šta kaže neko sa strane neko, čije je mišljenje značajano u svetskom turizmu. Zlatibor je posetio Rob Lojd tokom leta, jedan od najpoznatijih turističkih blogera u svetu. Na njegovom blogu, još dok je bio na Zlatiboru, pojavio se tekst: – “Pišem ovo iz hotelske sobe u Zlatiboru, Srbija – Vov, šta je lepo mesto. Uhvatio sam rano jutros autobus iz Beograda i nisam bio siguran šta da očekujem. Dok sam dremao, prošlo je četiri sata vožnje. Po dolasku, bio sam prijatno iznenađen kada sam se sreo sa novim užičkim prijateljem, kome sam uskočio u auto. Počeli smo da istražujemo sela, okolinu, mali grad u planinama na zapadu Srbije, nedaleko od granice. Ljudi obično dolaze ovde da se opustite i stupe u kontakt sa prirodom; posle ovde provedenog popodneva, ja mogu da vidim zašto.
Prva stvar koju smo istražili je centralni Kings trg tog planinskog gradića Zlatibora. To je nešto kao jezgro grada uz veštačko jezerce, kažem grad, jer ima 3-3500 stalno stanovnika, ali tokom zimskih i letnjih meseci, taj broj može da se poveća na 30.000. To je popularno mesto za planinarenje, planinski biciklizam, plivanje, sportove na otvorenom bilo koje vrste. Zimi ima ski brdo, savršeno za porodice koje žele da uče svoju decu, kao i 9 km odatle planinski vrh Tornik, koji ima znatno veće skijalište.
Po izlasku iz grada posetili smo lokalni teniski klub. Popularnost tenisa je ovde prilično velika. Nije bio najlepši od dana za tenis, ali tereni su bili veoma posećeni. Ne samo da je mnogo ljudi koji igraju, mnogi gledaju igru. Ovde zbog tribina sa podešavanjem mogu da se održe bilo koja takmičenja. Posle toga smo nastavili naš put ka Sirogojnu, koje ima selo muzej na otvorenom, gde su nam objasnili kako se nekad ovde živelo. Pala je slaba kiša pre nego što smo se vratili nazad u grad.
Ručali smo u jednom nacionalnom restoranu i odvezli se na Tornik do Ski centra. Iako je leto, tu je bilo više ljudi nego sam očekivao. Tu se mogu iznajmiti planinski bicikli i ima nekoliko drugih objekata za one koji su skloni avanturi. Nakon toga je moj novi prijatelj predložio da idemo na malu avanturu. Vozili smo kroz ovaj kraj, bukvalno smo bili u sred “negde”. Ja se nikada ne bih sam snašao, da nisam bio sa prijateljem iz ovog područja. Video sam staru drvenu crkvu, sve vrste malih sela smeštenih na brdima. To je bilo prilično iskustvo i ne mogu da verujem da smo ga napravili gore na Torniku i dole u dolinama bez terenskog vozila.
Odatle smo se vratili u grad i preko brda vozili, dok smo bili opkoljeni sa prirodom na svakom koraku. Zastali smo, brali šumske jagode, gledali stada ovaca i goveda, fotografisali mnogo snimaka predivne pirode. Zaista sam imao predivan osećaj ovog mesta i razumeo bez sumnje zaštoljudi dolaze ovde da se opustite. To je samo 4 sata vožnje od Beograda autobusom, a mogu da zamislim ambiciozne vozače što za 3,5 sata ili manje, ako ne bude saobraćajne gužve, mogu da stignu na ovu predivnu planinu.
