„Donja čaršija“ ili „Donja varoš“ je stari naziv za današnji zapadni deo najužeg područja Užica sa obe strane glavne ulice, od Megdana i Trga partizana do Aleksića mosta. U vreme Turaka ovaj deo Užica se zvao „Asagi čaršija“, a u 18. veku „Donja varoš“, za razliku od Gornje Varoši, odnosno čaršije, srpsko–turskog, tj. Islamskog dela grada. Donja varoš je bila centar javnog života i jezgro turskog dela varoši. U njoj je bilo centralno tursko čaršijsko groblje. Tu je sedamdesetih godina 19. veka izgrađena Žitna pijaca, postavljena po Generalnom urbanističkom planu kao „Pijaca Miloša Obrenovića“. Tu se najviše prodavalo žito, pa Užičani tog vremena ovaj zvanični naziv nisu prihvatili, tako je ovaj užički toponim ostao „Žitna pijaca“. Popločana sa sitnom kaldrmom na blago najnutom terenu, bila je četvorougaonog oblika, uokvirena porodičnim kućama, dućanima, kafanama. Pijacu je delila ulica koja je vodila ka Artiljerijskoj kasarni, koju su Užičani zvali „Vojni krug“ ili samo „Krug“.
U vremenu između dva svetska rata, pijaca je radila samo subotom. Za Subotnji pazar pripemali su se građani, užički trgovci, zanatlije kao i seljaci iz okoline. Na Žitnoj pijaci tokom Drugog svetskog rata smenjuju se razne vlasti, domaća, narodno oslobodilačka, kada pijaca postaje „Trg oslobođenja“, okupatorska, razne vojske i prizori. Ispraćaji boraca živih i izginulih, smotre jedinica, parada u čast crvenog oktobra sa tribinom i zastavom na krovu katradžinice. Neki Užičani, savremenici tog malog Crvenog trga iz 1941, mogli su naslutiti da će njihova pijaca postati „Trg partizana“.
A kada je Trg doneo taj novi urbani deo u Užicu, koji kao da je se sputio sa neba u tu malu patrijahalnu čaršiju, Užičani taj deo više nisu računali da pripada „Donjoj varoši“, sada je to bio deo od raskrsnice iza Robne kuće Progres, pa do kraja dela grada Kurlaginog raskršća tj. Aleksića Mosta. Ubrzani napredak Titovog Užica prekrivao je prošlost grada do 1941. zaboravom, koji je potrajao nekoliko decenija.
Donja čaršija je bila poprište Kurlagine bune 1832. Tu je bila i danas je Kurlagina kafana, a neko vreme umesto kafane su bile prostorije Demokratske stranke. Na području ovog dela Užica bila je jedina užička palata, upravna zgrada Tkačke radionice, bio je prvi užički ton bioskop „Luksor“, Foto studijo „Vukosava“ užičkog hroničara sa fotoaparatom Ilije Lazića. Jedna od najboljih užičkih poslastičarnica „Zora“, legendarna kafana „Breza“ i „Era“, koja postoji i danas, tu je bilo prvo užičko pozorište i danas je tu Prva užička osnovna škola, i mnogo toga još što generacije Užičana pamte kao deo nekadašnje atmosfere prošlosti Užica. Tu su živeli i žive mnogi poznati Užičani.
U ovom delu Užica je bila i Drvarska pijaca. Od kraja 19. veka do šezdesetih godina nalazila se ispred Prve osnovne škole. U jesen svakog pazarnog dana tj. subotom, ovaj prostor bi bio zakrčen kolima, onim brdskim konjićima koji su prisutni u ovom kraju još od rimskog vremena i magarićima natovarenim bukovim, cerovim ili grabovim drvetom. Tu se danas nalazi skver, jedna od važnih užičkih raskrsnica. Na Donjoj čaršiji sačuvano je nekoliko gradskih kuća sa kraja 19. i početka 20. veka.
Stare fotografije oboji fotograf udruženja Užičanstveno, Zoran Domanović.
