Da se prisetimo Užica pre nego su velike sile oterale “Turke”, poturčeno muslimansko, a nekadašnje srpsko stanovništvo.
Varoš se delila na dva dela, muslimanski i srpski deo. Muslimanski deo u Donjoj čaršiji, tj. zapadno od starog Uremovačkog potoka, a poslovni deo s dućanima i magazama, bio je smešten na prostoru gde se danas nalazi Prva osnovna škola i “pokojni Froteks”. Na taj deo se naslanjalo podgrađe, predeo koji se i danas zove “Grad”. Tu su stanovali sitni muslimanski trgovci i zanatlije. Ovaj deo varoši povezivao se preko užičkih Terazija s Turicom, gde su izmešano živeli trgovci i zanatlije i vlasnici okolnih poljoprivrednig imanja. Otmeniji deo muslimanskog stanovništva živeo je tu gde je današnja Koštica, od Aleksića mosta uz Koštiški potok, sve do vrha Terazija. Na uskom prolazu gde je do skora bila kafana “Šumadija” (Srušiše nerazumni 2012. godine, Miladin Radović u svom Samokom rukopisu koji pisa juna 1915, napisa misleći na sugrađane Srbe: “Baš ih je Bog stvorio za bataljivanje starina” i ja, isto samouk kao i M. Radović, mogu to da potvrdim danas i ako je ovo 2018 godina), nazvanom kasnije Megdan od Kasapčića mosta, pre velikog požara se nalazila krivudava ulica u kojoj je živelo izmešano srpsko i tursko stanovništvo, običan svet ni bogat ni sirotinja. Deo užičkih muslimana je živeo ispod današnjeg Dovarja, na mestu zvanom “Begluk” i okolo gde je danas stadion.
Srpski do varoši se postepeno formirao uz Gluvaćki i Carinski potok, počev od današnje Saborne crkve, pa do podnožja Sarića Osoja. Poslovni deo srpskog dela Užica nalazio se oko stare, drvene užičke crkve, pored koje je bilo najstarije užičko srpsko groblje. Otmeniji srpski trgovci i zanatlije naseljavali su predeo ispod Belog groblja, koje je stariji užički svet zvao Varoš. Krčagovo i Vrela bili su tada sela u kojima je živelo srpsko stanovništvo, uglavnom zemljoradnici. Uz padine Pore, Buara, Gluvaća, Tatinca bilo je srpskih i muslimanskih kuća i sve se to stapalo u varoški život u kome se sudaraju dve religije. Centar društvenog života muslimana bio je na Terazijama, a srpskog oko stare crkve, iznad današnje Rakijske pijace.
Kasnije, povećanjem stanovnika hrišćana, a smanjenjem muslimanskog (zv. “turskog”), ova podela u užičkoj varoši nije se bitnije pomerala. Ali, svoreno je jedno novo Užice, etnički i verski mešano, u čije delove će se Srbi postepeno useljavati, a koje muslimani još uvek neće napuštati. Kada je napravljena “nova crkva” 1842, tu na ulasku u kotlinu, počeli su se Srbi širiti po kotlini, među muslimanima. U središtu tog mešovitog prostora ležala je “Grobnica”, tursko groblje, veći otvoreni prostor na mestu gde je danas Trg, nekad partizana. Ako bi Užice na polovini 19. veka podelili, dobili bi smo tri velike celine: zonu srpskog naselja koja je obuhvatala Varoš i Carinu, zatim poslovni deo Užica u kome je živelo izmešano stanovništvo koje je zahvatalo prostor od Lipe, preko Megdana, zaključno s Donjom čaršijom, i treći deo Tursko Užice s muslimanskim življem u kome su bile Terazije, Koštica, Ciganska mala i mala “Pod gradom”…
Tu gde je sagrađeno staro Okružno načelstvo, poznatije kao Vojni odsek i Jokanovića kuća, bila je neka vrsta graničnog prostora između srpskog i mešovitog dela Užica. I danas na severu Trga Svetoga Save nalaze se dve zgrade, starija Okružnog načelstva i Okružnog suda iz 1859 i “Pecara”, “Jokanovića-Gradska kuća”, rađena posle proterivanja Turaka 1862. godine.
