Zasigurno najbrojniji i najpopularniji automobil svih vremena u Titovom Užicu je bio Fića, i zato ću baš njemu posvetiti najviše prostora u ovom pripovedanju.
Nakon otvaranja Jugoslavije prema svetu, da li zbog blizine Italije, tek dolče vita (Sladak život, zabavljanje, uživanje) je pronašla svoj put do Jugoslovena pedesetih i šezdesetih godina prošlog veka. Od mačkastih naočara za sunce, nezaobilazne vespe koja je u Užice ušla nakon filma “Ljubav i moda”, kada je Beba Lončar osvajala srca dok je upravljala vespom danas verovatno najpopularnijim motorom na svetu, sve do “Topolina”, odnosno, “fijata 600”, kako je zvanično glasio naziv popularnog “fiće”.”Fićko”, “fićika”, “fića”.
Mnogo je imena i nadimaka su Jugosloveni davali prvo “fijatu 600”, a nakon toga i “fijatu 750”. Malom automobilu sa dušom, kojim su Užičani decenijama krstarili jugoslovenskim drumovima,
Fića je nastao je kao “Fijatov” odgovor na “Folksvagenovu” “bubu” i “Renoov” model 4CV, male gradske automobile koji su bili spremni, koliko god skučeno izgledali spolja, i za duža putovanja. Konstruisan kao ekonomično ali odlično vozilo, koje može prevoziti četiri odrasle osobe i prtljaga brzinom od najmanje 85 km/h. Između 1952. i 1954. godine izgrađeno je ukupno pet prototipova, koji su se svi međusobno razlikovali. Konačno rešenje, odnosno “fijat 600”, 1955, predstavio je svetu Dante Đijakoza, inženjer “Fijata”. Kola su bila urađena po italijanskoj meri, namenjena, pre svega, kupcu skromnijeg budžeta. Neko je primetio da taj auto odgovara i potrebama srednje klase, odnosno prosečnom Jugoslovenu tih godina…
I tako, 12 avgusta 1954. godine sklopljen ugovor o licenci između “Zastave” i “Fijata”, stvar je bila jasna, “fića” stiže u Jugoslaviju. Ono što je nakon toga nastupilo, verovatno nije bilo ni u najluđim snovima potpisnika ugovora. Naime, ne samo što je “fića” u narednim decenijama, odnosno do 1984. godine bio najmasovniji proizvod fabrike automobila “Zastava”, nego je u početku jagma bila tolika da se za automobil čekalo čak godinu ili dve dana! Broj vozila koji su silazili sa trake rastao je zajedno sa interesovanjem. Neko vreme Fića se najpovoljnije mogao kupiti bez čekanja u Titovom Užicu, u prodavnici Autotehna na Trgu. Užičani su načisto poludeli za Fićom, podizali su kredite da bi ga kupili. Tako je Fića postao član porodica, auto koje je obeležilo detinjstvo nekoliko generacija u užičkom kraju. O tome svedoče brojne vozačke dozvole koje su dobijene nakon polaganja za njegovim volanom. Kao i porodične uspomene sa putovanja, do na more u Crnoj gori, Makarske, Hvara, Trsta, Tjentišta, Subotice, Grčke…
“Fića” je bio prvi automobil Baneta Bumbara u seriji “Grlom u jagode” Srđana Karanovića, snimljenoj 1975. godine, da bi tri godine kasnije, u filmu Gorana Markovića “Nacionalna klasa” postao pravi simbol jedne epohe, najviše zahvaljujući Branimiru Mitroviću Flojdu, kao i kultni automobil i dečački san svih mališana tog doba. Zastava 750 se koristila u brojnim službama bivše Jugoslavije pa je tako bio vozilo nekadašnje milicije, auto-škola i auto-klubova.
Nije Fića jedini automobili koji će starijim generacijama pasti na pamet kada se spomenu legendarna vozila popularna u SFRJ pa tako i u Užicu. Trabant, Vartburg, Zastava 750, Zastava 101, samo su neki od automobila koji su se mogli svakodnevno viđati na putevima. Kada bi nekoga pitali koji mu automobil pada na pamet kao jedinstveni simbol bivše Jugoslavije verovatno bi mnogi rekli da je to Jugo 45. On se tokom osamdesetih izvozio u SAD, a tamo je doživeo, blago rečeno, neuspeh i bio jedan od onih automobila na koje su svi gledali s podsmehom. Jugo 45 se proizvodio od 1981. godine u fabrici “Zastava Auto” iz Kragujevca. Italijanska kompanija “Fijat” dizajnirala je Jugo za Zastavu, a nacrt za automobil napravljen je po šasiji “Fijata 127” koji je bio drugačiji po izgledu. Na evropskim tržištima Jugo 45 je dobio ime Jugo Koral, a tokom osamdesetih se izvozio u SAD gde je proglašen i najjeftinijim autom za kupovinu. Proizvodnja Juga obustavljena je u novembru 2008. godine.
Brojni i veoma popularan u Užicu među intelektualcima bio je automobil Citroen 2CV ili “Spaček” koji je osmislio je Francuz Pjer-Žul Bulunže. Spaček je postao simbol subkulture koja ne želi juriti kroz život nego natenane uživati u njemu. Ideje slobodoumlja, seksualne revolucije i nonkonformizma našle su svoje simboličko prevozno sredstvo upravo u modelu Citroen 2CV. Postao je kultni mali auto i ljubitelji ovog Citroenovog modela i danas se okupljanju širom sveta. Na prostorima Jugoslavije “Spaček” se proizvodio u slovenačkoj fabrici Tomos koja se nalazila u Kopru. 1964. godine Citroen i Tomos se udružuju pa nastaje firma Cimos u kojoj su proizvedeni Citroen Ami, Ajkula, GS, AX, BW, CX,Visa i Dijana.
U kraju je bilo dosta Lada 1300 nastalih na osnovi “Fijata 124”. Ona se proizvodila u bivšem SSSR-u, a model 1300 bio je jedan od najpoznatijih modela automobila u Jugoslaviji. Lada 1300 slovila je kao nepoderiv automobil, kao i svaki Ladin model, ali se radilo samo o propagandi jer je kvalitet Lade često dovođen u pitanje. Zaim Varburg koji je dobio ime po dvorcu Varburg u Ajzenahu. Automobil se proizvodio u fabrici “Fahrcugfabrik Ajzenah” u Istočnoj Nemačkoj od 1966. do 1988. godine. On je bio relativno brz i prostran, a jedna od vrlina mu je bila i pouzdanost jer se nije previše kvario. Nekako uz Vaeburg išao jeTrabant koji su u užičkom kraju najviše kupovali poljoprivrednici. Proizvođen je u fabrici VEB Zahsenring u istočno-nemačkom gradu Cvikau od 1958. godine.
Jednako kao i Vartburg, prodaja Trabanta u Jugoslaviji bila je zastupljena još na početku 60-ih godina. Ono što se posebno isticalo kod Trabanta bila je njegov izrada jer je on napravljen od plastificiranog pamučnog otpada što ga je činilo laganim, ali i jeftinim. Istina je da su karoseriju Trbanta pojele svinje.
U Titovom Užicu prvi Reno 4 se pojavio 1973. godine. Njegova proizvodnja je trajala do 1992. godine u fabrici IMV u Novom Mestu u Sloveniji koja je danas u vlasništvu Renoa. Radi se o automobilu koji je bio česta pojava na putevima Jugoslavije.
NSU Prinz su Užicu najviše kupovali lekari, od 1965. godine sklapan je u sarajevskoj fabrici Pretis (Preduzeće Tito Sarajevo) koja je bila jedna od najvećih fabrika namenske industrije koja je poznata po ekspres loncu za ubrzano kuvanje, a u njoj je sklopljeno oko 15 hiljada ovih automobila.
Užicu je bilo dosta automobila Zastava 101, popularno nazvan Stojadin, proizvođen je od 1971. godine u fabrici Zastava u Kragujevcu. Stojadin je napravljen prema modelu “Fijata 600D” i proizvodio se sve do 2008. godine. Osim u Jugoslaviji, Stojadin je bio popularan u Egiptu gde se automobil sklapao na osnovi gotovih delova koji su stizali iz Srbije.
Užicu su Mercedes W123 su obožavali taksisti i gastarbajteri kao i oni koji su svoj poslovni uspeh iskazivali njime. U gradu se mogli videti i Ostini koje je sklapala slovenačka firma IMV, modele poput I300, Ostin Maksi 1500 i Maksi 1750, ali i čuveni Mini 1000.
Veliku popularnost stekao je Folksvagen golf koji se proizvodio u TAS-u (Tvornici automobila Sarajevo) od 1976. godine i u Sarajevu je proizvedeno 150 hiljada automobila. Golf je bio naročito popularan u Jugoslaviji, pogotovo Golf dvojka koji je počeo da se proizvodi 1985. godine.
Opel Kadet je zbog svoje pouzdanosti i dostupnosti postao veoma popularan u Užicu. Opel automobili su se počeli proizvoditi 1977. godine u IDA-i (Industrija delova automobila) u Kikindi, a među njima se nalazio i Opel Kadet.
