Kako je Ljubiša R. Đenić obavio posao Vuka Karadžića
Retko ko zna da je Zlatiborac Ljubiša Đenić iz Čajetine za enciklopediju Jugoslovenskog leksikografskog zavoda obradio preko 900 pojmova – odrednica. Vuk Karadžić je zaobišao zlatiborski kraj kada je prikupljao narodne umotvorine, pa ih je Zlatiborac Ljubiša prikupio i obradio. Rukopis je ponudio Užicu, ali je dve godine rukopis čamio u nekoj fioci, pa ga je on ljut uzeo i poslao u Beograd Etnografskom muzeju, koji ga je u celosti objavio posle mesec dana.
Na jednom velikom kartonu veličine dva kuhinjska stola Ljubiša je ispisao plan staroga Užica sa svim ulicama i objektima. Uz plan, Đenić je ostavio i podatke da je u starom Užicu bilo 109 kafana, u vreme kad je tu živelo oko 7 hiljada stanovnika. Kako su se kafedžije utrkivale da privuku mušterije, da je bilo kafana u kojima ko dođe da popije jednu rakiju, dobije besplatno da jede hleb i pretop u neograničenim količinama. Staro Užice je po Đeniću bio grad bećara, gde se lepo živelo i radilo, gde su se utrkivali ko će koga da nasanka, nadmudri, ko će da ispriča bolji štos. Ljubiša je između ostalog ostavio brojne specifične crteže staroga Užica sa neobičnim oblacima po kojima se prepoznaje njegov stil.
Inače u Vikipediji o Ljubiši R. Đeniću piše:
Ljubiša R. Đenić bio je srpski hroničar i istoričar.
Rođen je 3. maja 1914. godine u Čajetini na Zlatiboru. 1946. godine počeo je da radi kao knjižar i narednih dvadeset godina bio je jedini stalno zaposleni radnik biblioteke u Čajetini. Kao bibliotekar, promovisao je knjige zlatiborskom stanovništvu. U biblioteci u Čajetini držao je čitalačke časove, pripremao zidne novine, organizovao prodajne izložbe knjiga, književne večeri. Otvarao je podružnice biblioteke po zlatiborskim selima, u kojima je i organizovao izložbe knjiga o poljoprivredi i domaćinstvu. 1954. godine radio je na sređivanju knjižnog fonda biblioteke u Čajetini po međunarodnoj decimalnoj klasifikaciji, čime je obuhvaćeno i jedanaest seoskih biblioteka – podružnica. Tako je čajetinska biblioteka postala jedna od prvih savremenih biblioteka u užičkom kraju.
Tokom svog rada, Ljubiša R. Đenić pridavao je veliki značaj i prikupljanju i prezentovanju zavičajne građe, pa je 1960-ih godina formiran i zavičajni fond knjiga u čajetinskoj biblioteci. Sakupljao je i stare i retke knjige.
Zahvaljujući Ljubiši R. Đeniću, čajetinska biblioteka postala je svojevrsni stožer zlatiborske kulture. Pod njenim pokroviteljstvom održavane su razne izložbe, književne večeri, šahovski turniri.
Za svoj izuzetan doprinos kulturi i prosveti u zlatiborskom kraju, Ljubiša R. Đenić dobio je 1964. godine Vukovu nagradu.
Objavio je 765 različitih radova: 235 novinskih članaka, 160 crteža, 139 priča i erskih pošalica, 43 priloga iz etnografije, 30 legendi, 27 raznih prikaza, 15 biografija i dr. Priredio je 31 publikaciju, i ilustrovao je 10 knjiga i monografija. I o njemu samom pisali su mnogi. Među najznačajnije njegove radove ubrajaju se knjige Erske mudrolije i Zlatiborski letopis. Kao saradnik Etnološkog društva učestvovao je i u izradi Etnološkog atlasa Jugoslavije, opisom šesnaest zlatiborskih sela.
Pored Vukove nagrade, Ljubiša R. Đenić dobio je i mnoga druga priznanja, među kojima su Zlatni znak Kulturno-prosvetne zajednice Srbije, počasna karta Narodne biblioteke Srbije, diplome Narodnog muzeja iz Užica i Etnografskog muzeja iz Beograda i dr.
Ljubiša R. Đenić umro je u Čajetini. Biblioteka u Čajetini, koja je nosila ime Dimitrija Tucovića, a sada nosi Ljubišino ime.
Galerija crteža Ljubiše Đenića
1. Ćirina Železnička stanica. Prvi voz je dočekan 1912. godine, s velikim narodnim veseljem, ispred stanice i po okolnim ulicama igrala su kola, na pijacama okretani su ražnjevi. Cela varoš razlegala se od pesme i svirke, koja je objavljivala novo vreme Užica. Stanica je porušenana u Drugom svetskom ratu, kasnije je obnovljeno samo prizemlje.
2. Načelstvo sreza užičkog u 1915. godini. – Zgradu su sagradili Turci, pred iseljenje 1862. i namenili je za han. Srbi su u njoj držali, pored sreskog načelstva, i druga nadleštva, na uglu Nove i Žitne pijace, na današnjem Gradskom trgu, na mestu gde se nalazi soliter zvani “Kula”.
3. Žitna pijaca Užice u 1915. godini. Danas je tu užički Gradski trg, nekadašnji ponos komunističkog Titovog Užica. Na ovom mestu za vreme Turaka je bilo mesto zvano “Grobnica”, Tursko groblje.
4. Kafana braće Šmakić. Od nekadašnjeg užičkog pijaca, danas Gradskog trga, do ugla Serdara Mićića, danas Petra Ćelovića, bila je kratka ali prometna ulica. Jedno vreme i najvažnija ulica Užica, koja je vodila od Kaspćića mosta i gledala prema Klisuri. U predratno vreme u njoj je bila poznata kafana braće Šmakić “Car Dušan”, do nje štamparija Slavka G. Popovića i sina. Ispred je kafane i štamparije dugo godina bila autobuska stanica jednog od prvih užičkih prevoznika Sava Radovića – Defekta. (crtež iz 1940. godine)
5. Hotel Zlatibor je podignut šezdesetih godina 19. veka kao Janjića kafana, docnije Hotel Zlatibor. U njemu se punih sto godina razvijao društveni život Užica: balovi, zabave, svadbeni ručkovi, politički zborovi. Stecište otmenijeg sveta: činovnka, oficira, trgovaca, svih stranaca. Čim je Užice dobilo električnu osvetljenje, pred hotel je postavljena svetleća firma koja se sama palila i gasila, – za to vreme čudo tehnike! Hotel je uvek imao prvoklasnu muziku, a u dvorištu u drvenoj baraci – jedan od prvih užičkih bioskopa, u kom je suvlasnik bio prvi sused bakalin Neško Nešović, s radnjom u prizemlju, sa stanom na spratu. I hotel je docnije dobio sprat. Sve te zgrade su porušene, a na tom mestu je podignut stambeno- poslovni blok “Zlatibor”, po projektu arhitekte Stanka Mandića, koji je dobio saveznu nagradu…
6. U ovoj zgradi na Glavnoj ulici, u nekad vlasništvu trgovca Veljka Lazića, otvoren je 1907. godine prvi bioskop u vlasništvu Milisava i brata mu Neška, Nešovića bakalina, trgovca. Prvi prikazani film bio je “Dnevnik jedne krojačice”. Ulaznica je bila 5. para.
Posle Drugog svetskog rata u toj zgradi bilo je neko vreme Narodno pozorište pa opet bioskop.
