Kelti su indoevropski narod, koji je naseljavao prostore današnje Francuske i Češke. Pod pritiscima drugih naroda, kao što su bili Germani, Kelti su se selili ka zapadu i jugu. Bilo ih je na prostoru Vojvodine, severozapadne Srbije i Slavonije. Keltsko pleme Skordisci od velikog su značaja i za samu Srbiju. Oni su naime osnovali grad na prostoru današnjeg Beograda. Grad je dobio ime Singidunum, što je na keltskom značilo grad Singa (na njihovom jeziku dun znači grad ili tvrđava). Njihov manji deo “Veliki Skordisci” su važni za prostor užičkoga kraja.
Kelti se smatraju ključnim narodom Evrope. Njihova kultura i mitovi i danas fasciniraju svet. Keltska plemena od kojih su Rimljani zazirali, smatrajući ih varvarima, vekovima su bili najznačajniji žitelji evropskog kontinenta. Bili su hrabri, nepokolebljivi ratnici, ali i vešti trgovci i talentovani rukotvorci, a njihovi sveštenici smatrani su mudrim i zagonetnim ljudima.
Nijedan drevni narod svojim arheološkim nasleđem ne izaziva toliko pažnje i nijedan se ne čini toliko savremenim. Iako je njihova kultura iščezla iz Evrope jos pre 2000 godina, njeno nasleđe cveta i danas u zapadnim krajevima kontinenta, naročito u Britaniji, Irskoj i Bretanji. Kelti su vise od dva milenijuma ostavljali svoje tragove na podrucju od Španije na zapadu, do Turske na istoku. To su grobne humke sa raskošnim posmrtnim darovima, ostaci naselja sa moćnim zidinama i žrtvenicima koji ukazuju na bizarne obrede.
Izložbe i muzeji pokazuju majstorstvo keltskih zanatlija u izradi filigranskih predmeta. Tek pri pažljivijem gledanju, na njima se otkriva minijaturni svet ispunjen raznim čudovištima, svet koji stvarnost postavlja na glavu. Kelti su se svesno odrekli upotrebe pisma, zbog čega savremeni istrazivači ostaju bez mnogih odgovora.
Bili su bili vrlo ratoboran narod. Interesantno za ove narode bila je i njihova, da kažem, nesloga, jer nikako, ni na koji način, nisu mogli da se ujedine. Možda odatle potiče kob nesloge srpskoga naroda. Naime, ovi narodi su non-stop ratovali međusobno. Živeli su u malim zajednicama, uglavnom seoskim, a bavili su se ili stočarstvom ili zemljoradnjom. Keltska civilizacija i dan-danas održala se u Irskoj, Škotskoj, Velsu, delimično u Kornvolu ali i na ostrvu Man. Ipak njihova kultura je bila vrlo razvijena. Od Grka i Rimljana naučili su da prave keramičke i bronzane posude. Uglavnom su ih ukrašavali apstraktnim i geometrijskim oblicima. Bronzane broševe i štitove ukrašavali su raznobojnim emajlom; pravili su veoma lepo oružje; pravili su veoma složene tvrđave; kovali su bakarni novac; bili su dobri pesnici i pevači. Kelti, koji su živeli pri moru, bili su dobri mornari, kao i brodograditelji. Ratnička odeća Kelta sastojala se od metalnog šlema sa životinjskim rogovima, grudnih oklopa i pantalona. Oružje se sastojalo od dugih mačeva, koplja, lukova i strela. Oni koji su živeli blizu mora, recimo blizu Britanije bili su dobri mornari i brodograditelji. Za ratničku odeću imali su šlemove, grudne oklope i pantalone. Kao oružje koristili su duge mačeve, koplja, lukove i strele. Rimljani su Kelte nazivali Galima. Sa njima su često dolazili u sukob.
Što se tiče verovanja Kelti su bili mnogobošci, verovali su u više bogova. Prinosili su čak i ljudske žrtve, sve dok ih Rimljani nisu odvratili od toga. Po religiji bilo im je zabranjeno da jedu guske, zečeve i piliće. Njihovi sveštenici nazivali su se druidi. Oni su obično smatrani za mudre ljude, sudili su (obično surovo) i vršili su ulogu poglavice u plemenu. Druidi nisu ostavili pisane zapise pa su nihovi obredi obavijeni velom tajne. Kelti su poštovali mnoge bogove i duhove, drveća, stene i planine. Jedan od najpoznatijih od najstarijih bogova bio je Cernunno, poznat kao gospodar zveri. Često se prikazivao sa rogovima ili sa rogatim životinjama, kao što su jeleni. Poganskim Keltima glava je bila jako važna, kao i broj “3”. Jedan od običaja bio je odrezati glavu mrtvom neprijatelju, obesiti je o konjske uzde, a zatim je javno pokazati svima. Pošto su stigli u Panoniju, Kelti donose sa sobom inhumaciju (skeletno sahranjivanje). Vrlo brzo, već početkom III veka, pojavljuje se spaljivanje kao ritualna manifestacija paralelna inhumaciji. Ovo se najbolje može utvrditi na Pećinama. Skordisci vremenom usvajaju u potpunosti spaljivanje kao osnovni način sahranjivanja. U ostacima sa lomače često se nalaze i predmeti koji su bili na pokojniku u trenutku spaljivanja.
Zahvaljujući stripu “Asteriks”, svi su čuli za Keltske druide, a druidi su simbol mudrosti i poznavanja prirode, njihove svete bilje su hrast i imela. Iz druidske tradicije razvio se i lik srednjovekovnog čarobnjaka Merlina, koji je postao jedan od omiljenih likova svetske književnosti, a uporedo sa njim se razvio i ciklus kaza vezanih za Kralja Artura, njegove vitezove i traganje za Svetim gralom, koji je u srednjevekovnom dvorskom ruhu sačuvao mnoga keltska predanja. Za keltsko nasledje se čak vežu i književni bestseleri, kao što su Avalonske magle, Gospodar prstenova, pa čak i američka Noć veštica, koja je puna elemenata keltskog predanja. Najpoznatija keltska plemena su:
Aduatuci (Keltizovani Germani, koji su živeli na levoj obali Rajne, u oblasti Lijeza)
Akvitanci (pleme u jugozapadnoj Galiji, iberskog porekla)
Briti (Keltski žitelji Britanskih ostrva, koje su Rimljani pokorili 43.g.n.e.)
Leuci (Istočnogalsko pleme u Loreni sa prestonicom Tul)
Keltiberi (Više plemena naseljenih na centralnoj španskoj visiji. Rimljani ih pokorili 133.p.n.e. i razorili njihov glavni grad Numanciju)
Kaledonci (Škotsko pleme koje Rimljani nikada nisu pokorili, i po kojima je Kaledonija dobila ime. Da bi sprečili upade ovog plemena na svoju teritoriju, Rimljani su podigli čuveni Hadrijanov zid).
Reti (Narod u Alpima koji pripada keltskoj kulturi)
Trikasci ( Pleme naseljeno u gornjem toku Sene po kome grad Troa nosi ime)
Parisijci (Galsko pleme u oblasti današnjeg Pariza, koji je po njima i dobio ime. Ranije se zvao Lutecija)
Skordisci su za nas Užičane najvažnije keltsko pleme. Pleme koje je 279.g. pre n.e. učestvovalo u napadu na Delfsko svetilište, a zatim na Dunavu osnovalo grad Singidunum, današnji Beograd. Druga skordiska grupa “Veliki Sordisci” su osnovali u blizini Singidunuma naselje Kapedun, koje je bilo u močvarnoj delti Dunava i Save. Zbog nezdrave atmosfere, pune komaraca, kasnije su svoje naselje preselili u pitomu dolinu, gde se danas nalazi Užice uz reku Đetinju. Oba Skoriska plemena su u nadolazećim godinama pokorili Rimljani.
Ima jos dosta toga da se kaze o Keltima, ali da se ograničimo na Skordisce. Istorija kaže da prva činjenica koja se mogla utvrditi, je ta da na užem području Beograda nisu nađeni ostaci nekog velikog keltskog naselja, za koji bi se moglo reći da inicira keltski Singidunum. Ali nasuprot tome, spomenici rimske epohe, stalni i pokretni, dovoljno dokazuju istovetan položaj rimskog naselja sa položajem Beograda. Tako se može zaključiti da Sordiscima, kojima se u nekim antičkim izvorima pripisuje osnivanje naselja na Dunavu na močvarnom ušću Save u Dunav, na prostoru docnijeg Rimskog Singidunuma, nisu podigli naselje na tom mestu, nego na nekom drugom… Sudeći po podacima antičkih kartografa, proces pomeranja korita Save do brega na kome se nalazi današnji Beograd još nije morao biti potpuno završen u njihovo doba. Prema tome, može se naglasiti da je ušće Save u Dunav bilo bliže Taurunum-u nego Singidunum-u.
Lokalizovanje keltskog Singidunum-a na mestu današnjeg Beograda, odnosno nekadašnjeg rimskog naselja, zasniva se na podatku koji je saopštio Justin o Skordiscima. Govoreći o porazu Kelta u Grčkoj kod Delfa, 279 godine stare ere on kaže: “Otuda su krenuli u staru otadžbinu, istim putem kojim su i došli”. “Jedna njihova grupa naselila se na ušću Dunava i Save, nazivajući se ‘Skordiscima’. Govoreći o tom istom događaju on kaže da su “Izgubivši svog vođu Brena u borbi koju su nesrećno vodili kod Delfa, jedan deo Gala prebegne u Aziju, a drugi u Trakiju”. Sudeći prema ovome podatku broj Skordiska, koji su osnovali naselje, to jest kasnije Singidunum, ”na ušću Dunava i Save” nije bio tako mali, kao što je “manus quaedam” (“neka grupa”).
Da je broj Skordiska bio veliki u ovoj oblasti, vidi se i po podacima koje o Skordiscima, naročito njihovoj vojničkoj snazi, pružaju i drugi antički izvori. Među njima treba pomenuti Apijana koji, govoreći o Ilirima, kaže, da je moguće da Skordisci nisu bez teškoća zauzeli oblast u kojoj su podigli Singidunum. U toj oblasti oni su vodili teške borbe protiv Tribala sve dotle, dok ono što je ostalo od Tribala, nije prebeglo preko Dunava. Kada su se pojavli Rimljani, Kelti su se manjinom iselili u potrazi za zdravijom oblasti od močvarnog ušća Save u Dunav. I to je bio deo plemena koji su se nazivali “Veliki Skordisci”, koji su našli dom u dolini današnje Đetinje, ispod kamenog uzvišenja, odakle su mogli da kontrolišu celu dolinu, gde su podigli osmatračnicu i osnovali naselje “Kapedunum”.
Kada se pojavila rimska vojska na ovom području prihvatili su rimsku samoupravu u svom naselju Kapedunumu… Rimljani su osnovali svoj vojni logor nešto niže niz Đetinju, tj. tada Diostios, koji se u zapisanoj istoriji zove Municipijum Malvesatijum… Jednom prilikom viši kustos arheolog u užičkom Narodnom muzeju, Miloje Mandić, je rekao: “Enigma Municipijum Malvesatijum još traje. Postaje sve neizvesnija. Mnogo je propušteno usled nemanja sredstava, nemanja sluha, neupućenosti ljudi. Mnogo toga je nestalo u nekontolisanoj gradnji u nepovrat.”
Odavno su arheolozi otkrili kameni beleg koji usmerava sa skraćenicom “CAP.” da je na mestu gde je danas Užice bilo naselje keltskog plemena Veliki Skordici Kapedun-um, kasnije rimska samouprava… Već sam pomenuo da se taj beleg nalazi u pozidi ispod Borova na Dovarju…
Prema nedavnom genetskom istraživanja najbliži genetski i DNK strukturu imaju Srbi i Velšani ili su veoma blizu da pripadaju istim narodima. Velšani su zapravo Srbi, romanizovani i otrgnuti od svog naroda. Kelti zvani Srba su na Britanskim ostrvima došli iz centralne Evrope i Balkana. Srbi i Kelti imaju više od 4.000 zajedničkih reči, koje su ili potpuno iste, ili liče jedne na druge.
U glavnom gradu Velsa, Kardifu, dugo je učila srpski istaknuti profesor Ranka Kuić, koja je studirala ovaj fenomen. Ona je autor više od 5.000 stranica studija o fenomenu “Srbi poput Kelta”. Bila je zagovornik teze da smo narod istog porekla, koji je, u najmanju ruku, istog korena. Što je istina … imamo planinu Taru, a svi irski kraljevi su krunisani na planini koja postoji u ovoj zemlji, i nosi isto ime! Mi se zovemo Ere, dok je staro, originalno ime za Irsku takođe Era.
Postoje mnogi tragovi ili paralelno od istih srpskog naroda koje identifikuju sa Keltima, reči i simbolika skoro u potpunosti je ostao isti, ali sa primesama drugih pridošlica naroda i kultura. Jedan primer simbolike je simbol keltskog krsta – drevni arijevski simbol koji je zastupljen u skoro svim pravoslavnim manastirima u Srbiji.
Drugi je simbol vepra buntovne Srbije i srpskog ustanka. Karađorđeva zastava iz Prvog srpskog ustanka je pronađena pre nekoliko godina u inostranstvu i vraćena tamo gde pripada. Na njoj je vepar, koji je inače simbol na Skordiskoj zastavi plemena Kelta.
I na kraju na šta vas podseća tradicionalna keltsko-galska obuća na poslednjoj fotografiji?
